Kronkelende, paarsblauwe bloedvaten die duidelijk zichtbaar zijn op de benen: zo kennen de meeste mensen spataderen (varices). Maar er zijn nog veel meer signalen die aangeven dat er een spatader aanwezig is in het been. Een verkleuring van de huid van de onderbenen, vocht (oedeem) rond de enkels of harde plekjes op de huid zijn allemaal tekenen waaraan je spataderen kunt herkennen. Tijdens het dermatologisch onderzoek dat we bij Prescan doen, zien we die signalen vaak: spataderen komen namelijk heel veel voor!

Klachten bij spataderen

Hoewel spataderen onschuldig zijn, kunnen ze wel vervelende klachten geven. In het begin gaat het om een zwaar of vermoeid gevoel in de benen en soms ook een stekende pijn. Ook rusteloze benen komen vaak voor en die kunnen je ’s nachts uit je slaap houden. Wanneer je er niets aan doet, kunnen lang bestaande spataderen huidveranderingen geven, zoals eczeem of verharde plekken. Als in dat gebied een wondje ontstaat, geneest dat moeizaam. Zien we signalen van spataderen, dan adviseren we altijd om contact op te nemen met de huisarts voor een aanvullend onderzoek. Om spataderen goed in beeld te brengen is onderzoek met een echo nodig, ook wel duplex genoemd.

Wie loopt risico op spataderen?

Hoe ouder je bent, hoe groter de kans dat je spataderen krijgt. Ben je een vrouw, dan loop je meer risico dan wanneer je een man bent. Vaak is de aanleg voor spataderen erfelijk - heeft je vader of moeder ze, dan is de kans groot dat jij ze ook krijgt. Verder weten we dat een staand beroep de kans op spataderen vergroot. Kappers en leerkrachten bijvoorbeeld lopen dus meer risico. Ook tijdens de zwangerschap zien we vaak spataderen ontstaan, omdat hormonen de wanden van de bloedvaten slapper maken.

Behandeling van spataderen

Gelukkig zijn spataderen op verschillende manieren te behandelen. Het dragen van elastische kousen helpt om het vocht af te voeren en vermindert vaak klachten als vermoeide benen.
Vroeger werden spataderen vaak ‘gestript’: de hele spatader werd dan operatief verwijderd. Tegenwoordig vindt behandeling plaats door middel van een endoveneuze laserbehandeling. Daarbij wordt onder lokale verdoving een dunne laserdraad in de spatader gebracht die de ader vervolgens van binnenuit dicht schroeit. Deze ingreep geeft geen littekens, vindt plaats onder een lokale verdoving en je kunt vaak snel weer aan het werk. Je draagt een paar dagen een elastische kous en er wordt geadviseerd om een week niet te sporten.
Spataderen die niet gelaserd kunnen worden omdat ze te klein of te kronkelig zijn, kunnen we behandelen met bijvoorbeeld sclerocompressie therapie. Er wordt een vloeistof of schuim in de ader gespoten, waardoor die verkleeft en uiteindelijk verschrompelt. Na deze behandeling is het wel nodig om twee weken een strakke kous te dragen. Ook de kleine blauwe of rode vaatjes die je om cosmetische redenen wilt aanpakken, kunnen we op deze manier behandelen.

Zo kun je spataderen voorkomen

Een vraag die vaak gesteld wordt is: kun je ook voorkomen dat je spataderen krijgt? Helemaal voorkomen kun je het niet, maar je kunt de kans zeker wel verkleinen! Veel bewegen is daarbij belangrijk. Ga lekker veel wandelen, fietsen of zwemmen, want door die beweging span je de spieren in de kuit aan. Die spieren fungeren als pomp om het bloed naar boven te stuwen. Moet je toch lang staan of zitten, beweeg dan tussendoor je benen of span je kuiten aan. En verruil je hakken voor een paar sportieve sneakers, want het afrollen van je voet gaat spataderen tegen.
Heb je een staand beroep? Draag dan elastische kousen ter preventie. Daarmee stimuleer je de doorbloeding en voorkom je vermoeide benen of krampen. En als je ‘s avonds op de bank ploft: leg je benen omhoog, ook dat helpt!